Mediatoegankelijkheid in Italië

Mediatoegankelijkheid in Italië Gent, 29 juli 2016, Felien Mignon- In onze hedendaagse maatschappij draait alles rond informatie en communicatie. Toch zijn er nog te veel mensen die geen toegang hebben tot de mediaplatforms die voor ons deel uit maken van het dagelijks leven.

Volgens de Istat zouden er in Italië ongeveer 877.000 mensen met ernstige en minder ernstige gehoorproblemen zijn. Uit een ander onderzoek van deze organisatie blijkt dat het land in 2013 129.220 geheel of gedeeltelijk blinde mensen telde. Dit aantal ligt er hoog en lijkt voor de Italiaanse staat niet echt een prioriteit.

We zullen het dus hebben over mediatoegankelijkheid, en vooral over de toegankelijkheid van de televisieprogramma's die in Italië worden uitgezonden. Het thema "toegankelijkheid" is zeer ruim, dus we zullen het verder enkel hebben over de televisiesector.

Een stand van zaken

 

Wie domineert de media in Italië?

Er zijn drie belangrijke bedrijven die het medialandschap leiden.

Een eerste speler is Mediaset S.p.A., een privébedrijf dat actief is in de media -en communicatiesector. Het behoort tot de holding Fininvest, dat in handen is van de familie Berlusconi. Het bedrijf werd in 1961 opgericht door ex-premier Silvio Berlusconi en in 2000 werd zijn zoon Pier Silvio vice-voorzitter. De bekendste kanalen van Mediaset zijn Tgcom24, La 5 en Italia Uno. Naast de televisiesector houdt het bedrijf zich ook bezig met filmproducties (Medusa Film) en met het uitgeven van boeken (Mondadori).

Verder kennen we allemaal Rai, dat staat voor "Radiotelevisione italiana S.p.». Dit bedrijf is voor 99,56% eigendom van de staat, en in het bijzonder van het Italiaanse ministerie van Economische Zaken. Rai biedt drie tv-stations, drie radiozenders (beide onder de namen Rai1, Rai2 en Rai 3) en verschillende digitale kanalen aan.

Ten slotte bezit ook hun concurrent Sky, dat eigendom is van het pan-Europees bedrijf Sky plc., een aanzienlijk deel van de Italiaanse televisiemarkt. Dit betalend televisieplatform telt vandaag ongeveer 5 miljoen abonnees.

 

Wat bedoelt men met mediatoegankelijkheid?

Eerst en vooral willen we weten wat het woord 'toegankelijkheid' betekent. De belangrijkste Italiaanse woordenboeken (zoals Treccani, De Mauro en Zingarelli) vermelden geen duidelijke definitie aangezien de term 'toegankelijkheid' in brede zin nog maar net wordt gebruikt. We vinden hier enkel de volgende vage uitleg terug: 'het toegankelijk zijn' of 'eigenschap van datgene waartoe men gemakkelijk toegang heeft'. Hieronder volgt de definitie van Wikipedia, die mij vrij accuraat lijkt:

"Toegankelijkheid betekent dat een product of dienst bruikbaar is voor iedereen, inclusief personen met een functiebeperking. "

In het algemeen betekent dit dat mensen met een motorische of zintuiglijke beperking toegang hebben tot en zich volledig autonoom kunnen bewegen in fysieke omgevingen (fysieke toegankelijkheid), dat ze volledig zelfstandig kunnen genieten van en toegang hebben tot culturele inhoud (culturele toegankelijkheid) en dat ze gebruik kunnen maken van informatica en van alle beschikbare middelen met behulp van technologieën.

Als we deze definitie op de media gaan toepassen, en in het bijzonder op de televisie, dan kunnen we zeggen dat mediatoegankelijkheid voor deze mensen het gebruik van ondersteunende technologieën en diensten inhoudt, zoals audiodescriptie, audiointroductie, ondertitels en gebarentaal.

 

Een stand van zaken

Ondertiteling voor doven en slechthorenden

In het algemeen bieden de twee grote televisiestations Rai en Mediaset ondertitels, maar niet voor alle programma's. Men kan de ondertitels inschakelen op pagina 777 van Televideo (de Italiaanse Teletekst) of van Mediavideo wanneer men naar Mediaset kijkt. Sky daarentegen heeft ze pas op 16 juni 2015 ingevoerd, en dit enkel voor het nieuws.

Gabriele Gianfreda, instructuur bij het instituut voor Doven in Rome, heeft handtekeningen verzameld om de Rai te verplichten ondertitels voor doven en slechthorenden in te voeren. Vandaag zijn ze voor de meeste programma's op Rai 1, 2 en 3 beschikbaar, maar de digitale kanalen laten nog te wensen over.

Alles wordt geglobaliseerd, behalve de cultuur van mensen met een handicap. Er gebeurt nog steeds te weinig om media toegankelijk te maken voor doven en slechthorenden. Ondertitels behoren tot de belangrijkste communicatiemiddelen die hen kunnen helpen bij het volgen van wat er rond hen gebeurt en de regering zou meer inspanning moeten leveren om de beschikbare diensten en technologieën te verbeteren.

Milena Di Silvio, een Milanees ondertitelaarster, heeft in samenwerking met het nationaal instituut voor doofstommen van Milaan en Rome de meningen onderzocht van een aantal mensen met een beperking aan het gehoor over ondertitels voor doven. Hier vindt u de antwoorden:

  • ondertitels zijn niet trouw aan de brontaal
  • de tekst is ingekort, er ontbreken bepaalde elementen
  • de ondertitels verdwijnen te snel.

Ze lijken dus niet erg tevreden. Ik heb enkele gesprekken op onlineforums gelezen en ik ben enorm veel klachten en controverses tegengekomen. Het is duidelijk dat veel mensen die doof of slechthorend zijn zich buitengesloten voelen. Daarom zijn er ondertitels nodig die gemakkelijk leesbaar zijn en tegelijkertijd trouw blijven aan wat er wordt gezegd.

 

Audiodescriptie & audiointroductie voor blinden en slechtzienden

Eerst willen we weten wat bedoeld wordt met "audiodescriptie en audiointroductie".

Volgens Saveria Arma, een bekend audiodescriptor, is audiodescriptie (AD) een recene techniek die verschillende audiovisuele producten ter beschikking stelt van mensen met een visuele beperking, bijvoorbeeld films, toneelstukken, dansoptredens, sportwedstrijden en dergelijke. Een stem vertelt dus tussen de verschillende dialogen door wat er aan het gebeuren is op het podium of op het scherm. De audiointroductie geeft een kort overzicht van wat te gebeuren staat. Normaalgezien wordt audiointroductie voor het begin van een film, televisieprogramma of theaterstuk gegeven. De luisteraar krijgt dan informatie over de acteurs, de personages en het verhaal.

Tijdens mijn onderzoek op het internet kwam ik tot een opmerkelijke bevinding. Op de website van Rai staat dat de zender audiodescriptie ter beschikking stelt van blinden en slechtzienden. 60% va de programma's zou over audiodescriptie beschikken (pagine 783 van Televideo), en dan vooral de meest gevolgde fictiereeksen op Rai 1, 2 en 3. Gebruikers van dit tv-station zeggen daarentegen dat er weinig mogelijkheden zijn en als er audiodescriptie beschikbaar is, deze in de meeste gevallen niet werkt.

AD lijkt inderdaad nog niet zo wijd verspreid op tv, terwijl het eerste experiment daaromtrent voor opera en theater reeds in 1998 plaatsvond. Terwijl veel films er reeds over beschikken, zoals La Grande Bellezza, worden er voor de televisie niet al te veel initiatieven genomen. Een mogelijke verklaring is dat de kosten te hoog liggen. Er moet wel gezegd worden dat de Staat financiële middelen voorziet, maar er moet nog een lange weg worden afgelegd.

De privézenders houden zich er zelfs helemaal niet mee bezig. Hierover staat er niets op de sites van Mediaset en Sky. De Britse Sky zet zich in om de televisie toegankelijk te maken voor blinden en doven, maar in Italië lijkt de evolutie nog ver weg.

 

Initiatieven

Gelukkig zijn er veel onafhankelijke verenigingen die zich inzetten voor de rechten van mensen met een visuele of auditieve handicap. Hieronder stel ik er u twee voor. Deze verenigingen strijden tegen de discriminatie en het gebrek aan informatie, en zorgen ervoor dat zelfs doven en slechthorenden en blinden slechtzienden kunnen genieten van een mooie film, een concert of een toneelstuk.

Het "Blindsight project" gaat bijvoorbeeld over de volledige integratie van blinden en slechtzienden en doven en slechthorenden. Dit is dan op vlak van onderwijs, burgerrechten, sport enz. maar ook op cultureel vlak. De stichtster, Laura Raffaeli, is slachtoffer geworden van een verkeersongeval en werd hierdoor zintuiglijk gehandicapt (blind en slechthorend door een motorongeluk). Haar "seculiere en onpartijdige" vzw organiseert evenementen (concerten, vakanties enz.) voor personen met een zintuiglijke handicap en voert regelmatig sensibiliseringscampagnes.

De "Cinema Senza Barriere" daarentegen zet zich in voor iedereen die van cinema houdt, ook voor andersvaliden. Zoals in Engeland, Frankrijk en Zweden, waar de toegankelijkheid van verschillende ruimtes werd verhoogd, is het ook in Italië mogelijk voor mensen met een beperking aan het zicht of aan het gehoor om in de cinemazaal naar een film te kijken. Tot op heden blijven de inspanningen in Italië vrij sporadisch.

 

Wat nu?

Het spreekt voor zich dat iedereen moet worden opgenomen in onze informatiemaatschappij en dat iedereen toegang tot cultuur en entertainment moet hebben. Helaas is dit in werkelijkheid niet altijd het geval.

De onafhankelijke verenigingen nemen reeds prachtige initiatieven, we hopen dat de Staat zal volgen!

Als u, de lezer van dit artikel, iets wilt toevoegen, nog andere mooie initiatieven kent of als u opmerkingen heeft, aarzel dan niet om te reageren of om ons te contacteren: felien.mignon@detaalsector.be.

 


Powered by CrossLang

Auteur: Felien Mignon

Machinevertaling: SDL Machine Translation (previously SDL BeGlobal)

Post-editing: Geen posteditering

Brontaal: italiano (it)


Aanvullende gegevens